Literatura piękna, ze względu na różnorodność branych pod uwagę kryteriów, może mieć wiele odmian. Szczególne miejsce i rolę w literaturze pięknej należy przypisać literaturze faktu. Nie występuje w niej, a jeśli w ogóle, to w bardzo ograniczonym zakresie, fikcja literacka. Są to utwory, przede wszystkim opowiadania i powieści, oparte na autentycznych wydarzeniach, a ich treść stanowi relację niejako tych zdarzeń.
W literaturze pięknej tego rodzaju nawet środki artystyczne autorzy redukują do minimum, ponieważ, jak w przypadku „Medalionów” Zofii Nałkowskiej, prawda jest sama w sobie tak okrutna, że nie przystoi wręcz ubarwianie jej. Literatura piękna zaliczana do literatury faktu to po prostu relacja, na podstawie której czytelnik przyswaja poprzez swoją wrażliwość, to, co było, to, co zostało opisane, to, z czym nie zawsze odbiorca może sobie poradzić, skoro „Ludzie ludziom zgotowali ten los”.
Literatura piękna bywa tendencyjna, utylitarna, jednak zawsze spełnia swoją, przypisywaną jej od wieków funkcję nie tylko dydaktyczną czy moralizatorską, ale także poznawczą. Jej rola jest nie do przeceniania. Bez literatury pięknej trudno byłoby mówić o tekstach kultury w całym tego słowa znaczeniu. To dzięki literaturze pięknej czytelnicy mają szansę przeżywania skomplikowanych losów bohaterów, którzy na zawsze pozostają w ich pamięci, niezależnie od tego, czy pojawili się przed naszą erą czy współcześnie.